BẢO MẬT LƯƠNG, LIỆU CÓ CẦN THIẾT? (P3 – Minh bạch không chỉ là lương)

Hơn 13 năm lăn lộn trong ngành sản xuất đủ để tôi thấy bao nhiêu thăng trầm, bao nhiêu câu chuyện "bí mật" trong cái "guồng quay" của doanh nghiệp. Người ta cứ nói tôi là lãnh đạo cấp cao, hưởng nhiều chế độ dựa trên doanh thu. Nghe thì oách đấy, nhưng mà bạn biết không, điều đó chẳng làm tôi hạnh phúc bằng việc nhìn thấy quỹ phúc lợi của anh em công nhân, của tập thể tăng trưởng từng ngày.

Thật lòng mà nói, trong cái chốn kinh doanh này, nhiều người cứ mải mê với những con số lợi nhuận khô khan, những báo cáo tài chính chằng chịt. Họ quên mất rằng, đứng sau mỗi sản phẩm được làm ra, sau mỗi đồng tiền kiếm được, là mồ hôi, nước mắt và cả những giấc mơ rất "đời" của hàng trăm, hàng ngàn con người. Với tôi, hạnh phúc không phải là mình được bao nhiêu, mà là mình có thể làm được gì để anh em nhân sự luôn an tâm khi họ chủ động nâng cấp bản thân, cảm thấy an tâm khi làm việc.

Có lẽ, cái "máu" xuất nhập khẩu của tôi - cái nghiệp vụ ngoài ngành mà tôi mang theo từ thuở nào - lại một lần nữa làm tôi bén duyên với công việc quản trị nhân sự tại nhà máy Yong. Lại một lần nữa,, tôi sẵn sàng xắn tay áo, dùng chính nghiệp vụ đó để chiếm quyền nhập khẩu nguyên liệu sản xuất cho nhà máy nhôm Yong. Trước đây, nhà máy cứ phải nhập qua một đối tác trung gian, tốn kém bao nhiêu chi phí. Cái khoản lợi nhuận tiết kiệm được từ việc này, tôi cam đoan là chia đều cho tổ chức và quỹ phúc lợi.

Bạn sẽ hỏi, tại sao tôi lại làm thế? Đó đâu phải nhiệm vụ của một người làm quản trị nhân sự? Đúng vậy, đó không phải nhiệm vụ theo nghĩa đen trên giấy tờ. Nhưng với tôi, đó là Tâm, là Đạo của một người lãnh đạo. Là khi bạn nhìn thấy vấn đề, nhìn thấy cơ hội để làm cho tập thể tốt hơn, bạn sẽ không ngần ngại dấn thân.

Chính cái tâm niệm này đã thôi thúc tôi. Nhiều lúc, chỉ cần ngửi thấy "mùi" tiền tiết kiệm được cho quỹ phúc lợi là y như rằng tôi không thể ngồi yên. Tôi thường gọi ẩn danh cho Hải – giám đốc phúc lợi CWO của Yong, với biệt danh Khiêm Hạ, rồi "đánh tiếng": "Anh Hải, anh đã xem qua báo cáo tài chính của quý này chưa? Em vừa trao đổi với ông Mã về kế hoạch mở rộng xưởng sắp tới và hôm nay anh Quang phòng tài chính vừa công bố bản báo cáo mới. Anh có kế hoạch gì không?" Cái kiểu "đánh tiếng" này không phải để thúc giục, mà là để khơi gợi, để Hải biết rằng tôi luôn dõi theo và sẵn lòng hỗ trợ họ. Đó cũng là cách tôi thể hiện sự minh bạch ngay trong cách điều hành, để mọi người cùng "biết, cùng lo" và cùng "vui".

Chuyện này làm tôi nhớ đến câu chuyện của 1 ông chủ một nhà máy chế biến lương thực ở Đồng Tháp – người đã giúp tôi rất nhiều trong ngành xuất nhập khẩu mà tôi đã từng kể trong bài “làm thiện nguyện có cần phải nói ra”. Chú vốn là kỹ sư, nhưng khi nguồn nguyên liệu khó khăn, chú đã lặn lội đi "ba cùng" với bà con nông dân, học hỏi từ A đến Z về lúa, về cách đàm phán trực tiếp để bà con không bị ép giá. Số tiền tiết kiệm được, chú dùng để xây thêm nhà trẻ tại nhà máy cho các bạn nhân sự có con nhỏ, cải thiện bữa ăn ca cho công nhân.

Cái ngày mà chú công bố khoản lợi nhuận đó được dùng như thế nào, cả nhà máy vỡ òa. Không phải vì số tiền đó quá lớn, mà vì lòng chân thành và sự dấn thân của chú đã chạm đến trái tim của từng người thợ, người nông dân. Họ thấy ông không chỉ là "sếp" mà là "người nhà", là người thực sự lo lắng cho cuộc sống của họ. Và bạn biết không, kể từ ngày đó, mỗi người công nhân không còn làm việc vì "lương" nữa, mà vì lòng biết ơn và sự gắn kết vô hình. Họ yêu nhà máy như yêu chính ngôi nhà của mình.

Nói thật, trong phần này tôi gọi là "Minh bạch không chỉ là lương" chính là điều tôi tâm đắc nhất. Tôi vẫn luôn công khai các hoạt động của tổ chức: kế hoạch dự án, quỹ tài chính, quỹ phúc lợi, lợi nhuận, cam kết thực hiện từ các phòng ban... tất tần tật. Mục đích duy nhất là để tất cả nhân sự ở mọi giai tầng cùng tôi xây dựng và theo dõi sự phát triển của tổ chức.

Bạn cứ hình dung xem: Ở những nhà máy truyền thống, kế hoạch sản xuất là "bí mật cấp cao", quỹ phúc lợi là "con số trên giấy", lợi nhuận thì "sếp biết là được". Nhân viên cứ làm việc trong một "hộp đen" thông tin. Việc này dẫn đến điều gì? Sự thiếu niềm tin, sự đồn đoán, và cái "sự im lặng của lãnh đạo" mà chúng ta từng mổ xẻ. Khi không ai biết "chiếc thuyền" đang đi đâu, tài nguyên thế nào, thì làm sao họ có thể "cùng chèo" một cách đồng lòng?

- Khi tôi công khai những điều đó, tôi cảm thấy như mình đang phá vỡ bức tường vô hình giữa ban lãnh đạo và nhân viên. Tôi muốn biến từng người công nhân đứng máy ở nhà máy nhôm Yong, từng nhân viên văn phòng, không chỉ là "người làm thuê", mà là "người chủ nhỏ" của chính doanh nghiệp đó.

- Khi kế hoạch dự án được công khai, mọi người hiểu bức tranh lớn, biết mình đang góp phần vào đâu. Nó tạo ra sự chủ động.

- Khi quỹ tài chính, lợi nhuận được công khai và giải thích rõ ràng cách phân bổ (cho tái đầu tư, cho quỹ phúc lợi...), anh em nhân viên thấy rõ "mồ hôi" của mình đã đi về đâu. Họ sẽ hiểu được những lúc công ty khó khăn, và cũng sẽ tự hào khi công ty đạt được thành quả. Nó giúp họ cảm thấy được tôn trọng và tin tưởng.

- Khi quỹ phúc lợi được công khai và minh bạch về cách sử dụng, anh em nhân viên sẽ cảm thấy an tâm hơn rất nhiều. Họ biết rằng công ty thực sự quan tâm đến đời sống của họ, rằng có một "lưới an toàn" đang chờ đợi khi cần. Cái cảm giác "được bao bọc" này là thứ mà tiền lương đôi khi không thể mua được.

- Và đặc biệt, khi cam kết thực hiện từ các phòng ban được công khai, nó tạo ra sự liên kết, tính trách nhiệm giữa các bộ phận. Tôi đã chứng kiến tình trạng "đổ lỗi cho nhau" giảm hẳn ở nhà máy nhôm Yong. Khi bộ phận sản xuất biết cam kết của bộ phận kinh doanh, và ngược lại, họ phối hợp ăn ý hơn, không còn hoạt động "riêng lẻ" nữa. Và khi bất kỳ bộ phận nào trễ deadline hoặc không đạt mục tiêu đã cam kết thì họ sẽ phải trình bày trước tổ chức kể cả các bạn công nhân.

Tôi còn nhớ một lần, đi thẩm định nhà máy đối tác (mà thật ra khi còn phục vụ tại BSSC tôi cũng đã nghe rất nhiều), vị lãnh đạo ở đó cũng xuống xưởng để trò chuyện với công nhân về những than phiền. Ông ấy có ý khích lệ đấy, nhưng lại sai cách: "Khó khăn hay áp lực của các bạn trong thời điểm này thật ra nó rất nhỏ so với những gì mà chúng tôi đang phải gánh chịu trong giai đoạn này, khó khăn này tôi cũng không biết phải kể cùng ai..." Lúc đó, tôi chỉ mỉm cười và nói thầm: "Ông không nói ra sao người ta biết ông khó khăn mà hỗ trợ? Ông không nói ra nhưng ông muốn người ta hiểu cho ông, ông thật khó hiểu như phụ nữ vậy!" - suy nghĩ này của tôi xuất phát từ bốn chữ "trưng cầu ý dân". Bởi vì có những nhân sự rất thông minh, và thậm chí những cái rất "đời thường" của họ lại có thể giúp cho tổ chức vượt qua khó khăn. Nếu ông ấy dám công khai, dám chia sẻ cả những gánh nặng của mình, chắc chắn sẽ có người đưa tay ra giúp, hoặc ít nhất là sẽ thấu hiểu hơn.

Ngược lại, năm nay cũng là năm mà ngành dệt may gặp nhiều thách thức và tôi có ghé thăm một công ty dệt may nhỏ ở miền Bắc từng đối mặt với khủng hoảng. Tổng Giám đốc của họ đã mạnh dạn công khai toàn bộ tình hình tài chính, kể cả lợi nhuận giảm sút, nhưng cũng công khai luôn kế hoạch "xoay sở" và cam kết của ban lãnh đạo sẽ cùng vượt qua. Ông ấy nói: "Đây là nhà của chúng ta, chúng ta cùng biết, cùng lo." Thậm chí, ông còn cho phép công nhân góp ý về cách tiết kiệm chi phí trong xưởng. Chính sự minh bạch "sống còn" này đã khiến cả nhà máy đồng lòng, không ai than vãn, cùng nhau “thắt lưng buộc bụng” và cuối cùng vượt qua được giai đoạn khó khăn một cách ngoạn mục.

"Minh bạch không chỉ là lương" – với tôi, nó không phải là một công cụ hay một kỹ thuật phức tạp. Nó là tư duy tự do của một người lãnh đạo dám "cởi áo", dám mở lòng mình trước tập thể. Nó là sự lựa chọn đặt lòng tin vào con người, tôi tin rằng khi lãnh đạo chia sẻ thật lòng, họ sẽ đáp lại bằng sự cống hiến. Nó là hành trình xây dựng một tổ chức mà ở đó, không còn ranh giới giữa "sếp" và "nhân viên", mà tất cả là "đồng đội" cùng nhau xây dựng và dõi theo sự phát triển.

Khi một người lãnh đạo làm được điều đó, họ sẽ không chỉ có một đội ngũ làm việc bằng cái đầu, mà còn bằng cả trái tim. Và đó, chính là bí quyết để thành công một cách bền vững nhất, một sự thành công mà tôi đã tìm kiếm và chiêm nghiệm trong suốt hơn 13 năm làm nghề của mình.