KHI LÃNH ĐẠO LÀ KIẾN TRÚC SƯ!

Tôi thường nghe các speaker nói rằng "nhân tài là tài sản", nhưng tài sản mà không biết đặt đúng chỗ, không biết khai thác đúng cách, thì sớm muộn gì cũng thành gánh nặng. Chúng ta thường mải mê đi tìm những ngôi sao sáng nhất, nhưng lại quên mất rằng, một ngôi sao dù có sáng đến mấy, nếu đặt vào một vị trí mà nó không thuộc về, thì cũng sẽ chẳng thể tỏa sáng được.

"Đặt đúng vị trí, bạn sẽ toả sáng. Đặt sai vị trí, tài năng cũng khó phát huy." Cái câu "một con cá nếu bị ép trèo cây, thì cả đời nó nghĩ mình... bất tài" nó cứ ám ảnh tôi mãi. Tôi đã thấy bao nhiêu "con cá" bị ép trèo cây trong các nhà máy, các công ty rồi.

 Bạn còn nhớ cái ông "già làng" mà chúng ta từng mổ xẻ không? Có khi họ có chuyên môn giỏi thật đấy, nhưng khi bị đẩy lên làm Team Leader – một vị trí đòi hỏi kỹ năng quản lý con người, kỹ năng thấu cảm mà họ lại thiếu – thì họ cũng thành "con cá trèo cây". Cái "điểm mù" của họ, những cái "công tắc" như "chỉ trích hành vi, công kích con người" hay "chỉ biết chỉ tay năm ngón" không phải tự nhiên mà có, mà nó càng bộc lộ rõ khi họ bị đặt sai vai trò. Họ giỏi chuyên môn nhưng lại không phải là "người phân vai giỏi".

Trong doanh nghiệp, không ít nhà lãnh đạo tự hào vì tuyển được người giỏi, nhưng sau một thời gian, thấy họ dần mất đi động lực, giảm hiệu quả làm việc. Sai ở đâu?

- Chúng ta không thể giao việc chi tiết, lặp lại cho một người có tư duy chiến lược, họ sẽ chết dần chết mòn vì sự gò bó.

- Chúng ta không thể đặt một người hướng nội, chỉ thích cặm cụi với số liệu vào vị trí cần giao tiếp liên tục ngoài thị trường, họ sẽ kiệt sức vì không được sống đúng với bản chất của mình.

- Chúng ta càng không thể giữ nhân sự xuất sắc trong một hệ thống thiếu trao quyền, thiếu không gian để họ phát triển, thiếu vai trò rõ ràng. Bởi vì, người giỏi cần vai trò rõ ràng để phát huy!

Bạn còn nhớ cái ông sếp mà tôi từng kể, cứ nghĩ mình giỏi nhất, rồi ôm đồm hết việc, tuyển nhân tài về nhưng cái gì cũng phải xin duyệt, giao KPI nhưng không dám giao quyền không? Đấy không phải quản trị, đấy là tắc nghẽn. Cái "điểm mù" này khiến họ tự biến mình thành "trung tâm của mọi quyết định", làm mất đi cơ hội để những "thuyền rồng" khác vươn ra biển lớn.

Vậy làm sao để tránh cái cảnh "thuyền rồng" lạc bến, lạc vai? Làm sao để mỗi người đều được đặt đúng chỗ, phát huy hết tiềm năng của mình?

Đây chính là lúc người lãnh đạo phải là một kiến trúc sư "vị trí" tài ba, một người biết cách "phân vai" giỏi nhất, chứ không phải là người giỏi nhất trong mọi việc. Và tôi cũng thường thú thật với các bạn nhân sự “tôi là thằng ngu nhất trong công ty”

"Đúng người, đúng chỗ – người thường cũng có thể tạo nên kết quả vượt trội." Câu này tôi luôn tâm niệm. Không phải ai cũng là "toàn năng" như "siêu nhân", nhưng ai cũng có điểm mạnh riêng. Nhiệm vụ của người lãnh đạo là nhìn ra điểm mạnh đó và đặt họ vào đúng vai diễn trong cái "vở kịch" của doanh nghiệp:

- Người giỏi hệ thống, chi tiết → giao vận hành, tối ưu quy trình.

- Người giàu ý tưởng, bay bổng → để phát triển sản phẩm mới, lên kế hoạch truyền thông, marketing (bạn nhớ "sự sáng tạo" trong cái 3P không?).

- Người thấu cảm, khéo léo → trao việc chăm sóc khách hàng, xây dựng nội bộ (bạn nhớ "tinh thần đồng đội" và "môi trường làm việc" không?).

Đây là lúc chúng ta phải xây đội ngũ bằng lý trí, không phải cảm tính. Đừng có cái kiểu "thân ai → cho lên làm quản lý, dù không phù hợp"; hay "nể ai → giữ lại vị trí, dù làm việc không hiệu quả"; rồi "sợ mất lòng → không dám cơ cấu lại". Bạn thấy không? Những cái "công tắc" cảm tính này chính là cái "điểm mù" hay cái "nghiệp" trong tư duy lãnh đạo, nó kéo tổ chức đi xuống từng ngày.

Tôi đã từng đi khảo sát và training tại 1 doanh nghiệp nọ, vì "nể" một nhân viên cũ đã gắn bó lâu năm, dù biết người đó không còn phù hợp với vị trí quản lý team marketing năng động. Cứ thế, team marketing trì trệ, nhân viên mới về cũng không phát huy được vì bị "người cũ" cản đường. Cuối cùng, ông sếp đó phải "đau đớn" cơ cấu lại, nhưng cái giá phải trả là đã lãng phí cả năm trời và mất đi nhiều nhân tài tiềm năng. Doanh nghiệp không phải gia đình. Doanh nghiệp là đội hình và chỉ đội hình có vai trò rõ ràng mới thắng trận.

Bạn thấy đó, câu chuyện Chu Nguyên Chương dạy chúng ta phải xây "bến cảng" vững chắc trước. Cái "bến cảng" đó, không chỉ là văn hóa minh bạch, quy trình rõ ràng, phúc lợi đủ đầy, mà còn phải là một hệ thống mà ở đó, mỗi vị trí đều được kiến tạo một cách khoa học, phù hợp với năng lực và sở trường của từng cá nhân. Nó là một "đường ống" mà mỗi người chơi đều biết rõ vai của mình, biết mình cần làm gì để cỗ máy vận hành trơn tru.

- Tổ chức mạnh không cần người giỏi nhất, chỉ cần người phù hợp nhất, ở đúng vị trí.

- Lãnh đạo không cần làm tất cả, chỉ cần biết giao đúng người, vào đúng vai, để tạo ra đúng kết quả.

Trong đội ngũ bạn hiện tại, ai đang bị đứng sai chỗ? Và quan trọng hơn, bạn có đang đứng đúng vai trò của một người lãnh đạo – một kiến trúc sư "vị trí" tài ba, thay vì là một người làm thuê cho chính mình và để nhân viên điều khiển? Hãy suy nghĩ thật kỹ nhé.