Sau khi đã trao cho đội ngũ một mục tiêu rõ ràng, một ngọn hải đăng duy nhất, rất nhiều nhà lãnh đạo liền quay về "tháp ngà" của mình. Họ nghĩ rằng công việc đã xong. Họ chờ đợi những báo cáo hàng tháng và tin rằng con tàu đang tự vận hành. Đây là một sự lầm tưởng nguy hiểm.

Lãnh đạo hiệu quả không chỉ là người vẽ bản đồ (đặt mục tiêu), mà còn phải là người hoa tiêu đi cùng con tàu, cảm nhận từng con sóng, lắng nghe từng tiếng kêu kẽo kẹt của thân tàu (theo dõi quá trình thực thi).

Tuy nhiên, có một ranh giới cực kỳ mong manh, nhưng cũng vô cùng quan trọng, giữa "theo sát" và "kiểm soát".

"Theo sát" (Following) là một hành động của sự quan tâm. "Kiểm soát vi mô" (Micromanagement) là một hành động của sự ngờ vực.

Một nhà lãnh đạo "tháp ngà" thực hiện việc kiểm soát vi mô. Họ đứng trên vai nhân viên, đòi hỏi báo cáo từng giờ, can thiệp vào từng chi tiết nhỏ nhặt. Họ làm tê liệt sự sáng tạo và gieo rắc nỗi sợ hãi. Họ không tạo ra kết quả; họ chỉ tạo ra sự tuân thủ trong mệt mỏi.

Một nhà lãnh đạo "Chính đạo" không bao giờ làm vậy. Triết lý của tôi là "theo sát" bằng sự hiện diện, không phải bằng sự can thiệp.

Tôi ví người lãnh đạo như một người làm vườn. Bạn không thể thúc một bông hoa nở nhanh hơn bằng cách dùng tay kéo các cánh hoa của nó ra, đó là hành động phá hoại. Nhưng một người làm vườn tận tụy buộc phải "theo sát" khu vườn của mình mỗi ngày.

Họ phải ở đó để cảm nhận độ ẩm của đất, để biết cây có thiếu nước (nguồn lực) hay không. Họ phải ở đó để thấy những chiếc lá úa (vấn đề vận hành) ngay khi nó vừa xuất hiện. Họ phải ở đó để bắt sâu (những rào cản). "Theo sát" chính là nghệ thuật "bắt mạch" tổ chức.

Và là một lãnh đạo ẩn danh, tôi có một lợi thế mà không vị CEO nào có được. Tôi không "bắt mạch" qua những bản báo cáo. Tôi đặt tay mình trực tiếp lên cổ tay của "người nhà" mình, bởi vì tôi đang đứng ngay cạnh họ.

Một nhà lãnh đạo "tháp ngà" sẽ nhìn vào những dấu hiệu này như thế nào?

- Giờ giấc làm việc: Họ lắp máy chấm công, họ trừ lương người đi trễ. Họ thưởng cho người ở lại muộn. Họ quản lý "thời gian", không quản lý "con người".

- Cuộc họp: Họ yêu cầu phải có "biên bản họp", họ kiểm tra xem "kết luận" có rõ ràng không. Họ quản lý "quy trình", không quản lý "sự tương tác".

- Thái độ: Họ thực hiện các "khảo sát" hàng năm, và nhận về những câu trả lời vô hồn, an toàn.

Giờ hãy xem cách một lãnh đạo "Chính đạo" làm điều đó, từ bên trong:

- Về "Giờ giấc làm việc": Khi tôi đứng trong xưởng, với tư cách một công nhân, tôi không cần máy chấm công để "theo sát". Tôi thấy được sự mệt mỏi trong đôi mắt của người đồng nghiệp đã ở lại công ty đến 9 giờ tối trong ba ngày liền.

Một vị sếp "tháp ngà" có thể sẽ khen "Cậu thật chăm chỉ!", nhưng ông ta không biết rằng lý do cậu ấy ở lại muộn là vì một quy trình xét duyệt phi lý mà chính ông ta đã ký, khiến công việc của cậu ấy bị tắc nghẽn cả ngày.

Tôi "theo sát" và tôi thấy được điều đó, tôi không "kiểm soát" cậu ấy. Tôi âm thầm quay về, dùng quyền lực của mình (thông qua hai trợ lý) để yêu cầu rà soát và gỡ bỏ ngay lập tức quy trình phi lý đó. Tôi "theo sát" không phải để trừng phạt, mà là để giải phóng năng lực cho nhân viên của tôi. Tôi giải quyết "cái gốc" của vấn đề, không phải "cái ngọn" của giờ giấc.

- Về "Thái độ" và "Cuộc họp": Đây là nơi nghệ thuật "ẩn danh" của tôi phát huy giá trị lớn nhất. Vì tôi hiểu rằng nếu một cuộc họp diễn ra mà nhân viên không tập trung, có kết luận chung chung hoặc người tham dự có thái độ thờ ơ... Khi vị lãnh đạo cao nhất bước vào phòng họp, một "vở kịch" sẽ tự động bắt đầu. Mọi người ngồi thẳng lưng, mọi người gật đầu, mọi người giả vờ tập trung. Vị lãnh đạo đó sẽ không bao giờ thấy được "sự thật". Nhưng tôi thì có.

Tôi ngồi trong chính cuộc họp đó, với tư cách là "anh A" ở phòng kế bên. Tôi thấy người quản lý chuyền đang lén xem điện thoại dưới gầm bàn. Tôi nghe được tiếng thở dài chán nản của cô bé trưởng nhóm khi một ý tưởng hay bị gạt đi vì "không đúng quy trình".

Tôi thấy rõ cái "thái độ thờ ơ" đó, nó không phải là do họ lười biếng. Sự thờ ơ là dấu hiệu của sự tuyệt vọng. Họ thờ ơ vì họ tin rằng ý kiến của mình không bao giờ được lắng nghe.

Tôi thấy rõ "kết luận chung chung" đó, nó không phải là do họ thiếu năng lực. Kết luận chung chung là một cơ chế tự vệ. Trong một môi trường mà người ta sợ bị đổ lỗi, không ai dám đưa ra một kết luận cụ thể, bởi vì "cụ thể" đồng nghĩa với "trách nhiệm".

Một vị sếp "tháp ngà" sẽ đập bàn và nói: "Tại sao cuộc họp này không hiệu quả?". Tôi, sau cuộc họp đó, sẽ tìm cách nói chuyện riêng với cô bé trưởng nhóm kia: "Ý tưởng lúc nãy của em, anh thấy rất hay...". Tôi "theo sát" để tìm ra những đốm lửa tài năng đang bị dập tắt, và tìm cách thổi bùng nó lên.

Cổ nhân dạy chúng ta "theo sát" như thế nào?

Trần Hưng Đạo, trước những trận chiến vĩ đại, Ngài không chỉ ngồi trong trướng chỉ huy. Ngài "theo sát" mọi hoạt động của quân sĩ. Ngài đi trong doanh trại, cùng ăn, cùng uống, cùng trò chuyện. Ngài không "kiểm soát vi mô" cách họ mài gươm, nhưng ngài "theo sát" tinh thần của họ, Ngài "theo sát" lòng quyết tâm trong mắt họ. Khi ngài thấy tinh thần đó đang lung lay, ngài biết đó là lúc cần một bài "Hịch", Ngài "theo sát" để biết khi nào cần truyền lửa.

Ở thời hiện đại, Howard Schultz của Starbucks, khi ông quay lại vực dậy công ty vào năm 2008. Việc đầu tiên ông làm là gì? Ông đóng cửa hàng ngàn cửa hàng trong 3 tiếng chỉ để đào tạo lại cách pha một ly espresso. Ông "theo sát" một "hoạt động quan trọng" nhất mà công ty đã lãng quên. Ông không tin vào báo cáo, ông tin vào cái "hồn" của ly cà phê. Ông phải "theo sát" để đảm bảo cái hồn đó được thực thi.

Lời kết

"Theo sát" không phải là cầm một cây roi da. "Theo sát" là cầm một bình tưới nước.

Đừng biến mình thành một cảnh sát rình rập mà hãy trở thành một người làm vườn tận tụy. Đừng "theo sát" bằng cách nhìn vào màn hình camera giám sát để bắt lỗi. Hãy "theo sát" bằng cách đứng cạnh nhân viên của bạn và cùng họ cảm nhận nắng mưa.

Là một lãnh đạo ẩn danh, tôi không cần báo cáo để biết nơi nào đang "cháy". Tôi có thể ngửi thấy mùi khét, bởi vì tôi đang đứng ngay trong dòng chảy của công việc.

Đừng bao giờ để sự xa cách của quyền lực làm mờ đi đôi mắt và làm chai sạn trái tim của bạn. Hãy "theo sát" mọi hoạt động, không phải để kiểm soát, mà là để thấu hiểu. Không phải để phán xét, mà là để hỗ trợ. Không phải để tìm ra kẻ thất bại, mà là để đảm bảo rằng "người nhà" của mình sẽ thành công.